بيماري صرع نوعي اختلال در سيستم عصبي مركزي است كه طي آن فعاليت مغز غيرطبيعي شده و باعث تشنج يا دوره‌هايي از رفتار غيرمعمول و از دست دادن هوشياري مي‌گردد. علائم صرع بسيار متفاوت است و انواع مختلفي دارد؛ برخي از افراد مبتلا به صرع در طي يك تشنج، چند ثانيه خيره مي‌شوند در حالي كه برخي ديگر به طور مرتب دست و پاي خود را به صورت غيرارادي تكان مي‌دهند. دارو درماني يا جراحي گزينه‌هايي براي درمان و كنترل بيماري صرع هستند. افراد مبتلا به صرع به دليل تشنج و از دست دادن هوشياري با خطراتي مواجه‌اند؛ آگاهي از بيماري و خطرات احتمالي، اين امكان را به افراد مي‌دهد كه آن را كنترل كنند.
منبع: بيماري صرع چيست؟
بيماري صرع چيست؟
صرع نوعي اختلال مزمن است كه باعث تشنج غيرمعمول و مكرر شده و بر تمام افراد و در تمام سنين تاثير مي‌گذارد. اين تشنج ناگهاني در اثر فعاليت غيرمعمول مغز به وجود مي‌آيد. بيماري صرع شامل دو نوع تشنج عمومي كه بر كل مغز تاثير مي‌گذارد و تشنج كانوني يا جزئي كه فقط روي يك قسمت مغز تاثير مي‌گذارد. تشخيص تشنج خفيف كمي دشوار است چرا كه ممكن است خود فرد هم به درستي از آن آگاهي نداشته باشد. تشنج‌هاي شديد باعث ايجاد اسپاسم و حركات غيرقابل كنترل ماهيچه‌اي مي‌گردد و حتي ممكن است چند دقيقه به طول بينجامد. برخي افراد در طول حمله صرع گيج مي‌شوند و هوشياري خود را از دست مي‌دهند. پس از حمله نيز ممكن است هيچ خاطره‌اي از وقوع آن نداشته باشند.
علائم صرع
از آن جايي كه صرع ناشي از فعاليت غيرطبيعي مغز است مي‌تواند بر رفتار فرد تاثير بگذارد. علائم صرع با توجه به نوع بيماري متفاوت است اما معمولا علائم فرد در تمام حملات صرع مشابه است. نشانه‌هاي اصلي صرع شامل موارد زير هستند.
_ تشنج
_ سردرگمي موقتي
_ خيره شدن
_ حركت غيرقابل كنترل بدن (دست‌ها و پاها)
_ از دست دادن هوشياري و آگاهي نسبت به اطراف
_ علائم رواني همچون ترس، استرس و اضطراب
براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات رواني كليك كنيد.
علل بيماري صرع
بيماري صرع به دلايل متعددي ايجاد مي‌شود كه برخي از آن‌ها عبارتند از:
1. ژنتيك
برخي افراد به طور ارثي و ژنتيكي مستعد ابتلا به بيماري صرع هستند. ژن ناقص در برخي‌ها به وضوح مشاهده مي‌شود اما در برخي ديگر تنها ناقل بيماري است يعني امكان دارد كه خود مبتلا نشود اما فرزندان او بيماري را داشته باشند.
2. فشار رواني
استرس، اضطراب و فشارهاي رواني متعدد مي‌توانند باعث حملات صرع و تشنج شوند. استرس و اضطراب تاثير مستقيم بر مغز مي‌گذارد و منجر به تشنج مي‌شود. همچنين ممكن است افرادي كه زمينه ژنتيكي بيماري را دارند، در اثر فشارهاي رواني دچار حمله شوند. كنترل استرس و اضطراب يكي از مهم‌ترين راه‌هاي پيشگيري از حملات صرع هستند.
براي اطلاعات بيشتر در زمينه كنترل اضطراب كليك كنيد.
3. آسيب‌هاي مغزي از علل بيماري صرع
هر آسيبي كه به مغز وارد شود، ممكن است زمينه ساز بيماري صرع باشد. از آسيب‌هاي مغزي مي‌توان به تصادف، سكته مغزي و تومور اشاره كرد.
4. بيماري
امكان دارد كه بيماري‌هاي عفوني همچون مننژيت و ايدز باعث بروز صرع شوند. از طرف ديگر بدون اكسيژن ماندن مغز و تب بسيار بالا نيز يكي از دلايل بيماري است.
5. مشكلات قبل از تولد
مواردي همچون مصرف دارو در حين بارداري، ناهنجاري‌هاي مغزي، سوءتغذيه مادر، بيماري‌هاي عفوني و كمبود اكسيژن قبل از تولد مي‌تواند باعث بيماري صرع گردد.
انواع بيماري صرع و علائم آن‌ها
صرع انواع مختلفي دارد كه نشانه اصلي همه آن‌ها تشنج است. علائم ديگر با توجه به فرد و نوع صرع متفاوت است. انواع صرع شامل موارد زير هستند.
1. تشنج كانوني يا جزئي
تشنج جزئي ساده (تشنج بدون از دست دادن اگاهي): اين نوع تشنج منجر به از دست دادن هوشياري نمي‌شود و از علائم آن مي‌توان به سرگيجه، تغيير در حواس پنجگانه، سوزن سوزن شدن چشم و پيچش اندام اشاره كرد.
تشنج جزئي پيچيده (تشنج با اختلال آگاهي): اين تشنج باعث مي‌شود كه فرد هوشياري خود را از دست بدهد و به يك فضاي خالي خيره شود. در تشنج پيچيده فرد حركات بدني تكراري مانند ماليدن دست‌ها يا راه رفتن مداوم انجام مي‌دهد و توان پاسخگويي ندارد.
2. تشنج عمومي از انواع بيماري صرع
تشنج عمومي در كل مغز اتفاق مي‌افتد و شش نوع دارد كه به شرح زير مي‌باشند.
تشنج غايب: اين تشنج باعث احساس خستگي ناگهاني مي‌شود. امكان دارد كه تشنج غايب باعث حركات تكراري مانند لب زدن يا چشمك زدن شود. معمولا در اين تشنج هوشياري فرد كاهش مي‌يابد و بيشتر بين كودكان اتفاق مي‌افتد.
تشنج تونيك: باعث سفتي عضلات مي‌شود و بيشتر عضلات كمر، پاها و بازوها را تحت تاثير قرار مي‌دهد. سفتي عضلات ممكن است باعث زمين خوردن فرد شود.
تشنج آتونيك: اين تشنج با عنوان تشنج قطره‌اي نيز شناخته مي‌شود. فرد در اثر اين تشنج كنترل عضلات خود را از دست مي‌دهد و دچار فروپاشي مي‌شود.
تشنج كلونيك: باعث حركات عضلاني تند و تيز مكرر مي‌گردد و تاثير آن بيشتر بر روي گردن، بازوها و صورت مشاهده مي‌شود.
تشنج ميوكلونيك: باعث پيچ خوردن ناگهاني پاها و بازوها مي‌شود و زخم‌هاي مختصري بر روي پاها و دست‌ها ظاهر مي‌شوند.
تشنج تونيك-كلونيك: اين تشنج با عنوان تشنج بزرگ نيز شناخته مي‌شود. چشمگيرترين نوع صرع است و مي‌تواند منجر به از دست رفتن ناگهاني هوشياري، سفت شدن عضلات بدن و لرزش شود. حتي برخي مواقع ممكن است فرد زبان خود را گاز بگيرد يا كنترل مثانه‌اش را از دست بدهد.
سندروم صرع
برخي مواقع بيماري صرع توسط مجموعه‌اي از خصوصيات گروه بندي مي‌شود كه نوعي سندروم شناخته شده را نشان مي‌دهند. سندروم‌هاي صرع انواع مختلفي دارند كه از انواع آن مي‌توان به صرع حساس به نور، صرع مقاوم، صرع شكمي، سندروم داوز، سندروم رولانديك خوش خيم و غيره اشاره كرد. براي تشخيص سندروم صرع عوامل زير مورد بررسي قرار مي‌گيرد:
_ نوع صرع
_ سن شروع حملات صرع
_ دليل بروز صرع
_ نواحي درگير شده مغز
_ عوامل موثر در تحريك تشنج‌ها
_ الگوي بروز حملات
چه چيزي باعث حملات صرع مي‌شود؟
برخي از افراد توانسته‌اند موقعيت‌هايي كه باعث تشنج مي‌شود را شناسايي كنند. چند مورد از اين عوامل شامل موارد زير هستند.
_ كمبود خواب
_ بيماري يا تب
_ فشار رواني
_ مصرف كافئين، الكل و دارو
_ پرخوري، نخورن وعده‌هاي غذايي مشخص و مصرف برخي غذاهاي خاص
_ ديدن چراغ‌هاي چشمك زن
البته شناسايي اين محرك‌ها چندان راحت نيست. يك اتفاق واحد به اين معني نيست كه آن محرك هميشه باعث تشنج مي‌شود. به طور معمول حملات در اثر تركيبي از عوامل ايجاد مي‌شوند. يك راه خوب براي پيدا كردن محرك‌ها اين است كه پس از هر حمله موارد زير را يادداشت كنيد.
_ روز و زمان وقوع
_ در حال انجام چه كاري بوده‌ايد
_ اطراف شما چه اتفاقاتي افتاده بود
_ منظره، بو يا صداهاي غيرمعمول
_ عوامل استرس زاي غيرمعمول
_ در حال خوردن چه چيزي بوده‌ايد
_ از آخرين وعده غذايي كه خورده‌ايد چه مدت گذشته است
_ ميزان استراحت و خواب چه ميزان بوده است
به اين صورت مي‌توانيد الگوي حملات صرع خود را مشخص كنيد. در هنگام مراجعه به پزشك يادداشت‌هاي خود را به همراه داشته باشيد و به پزشك نشان دهيد.
عوارض و خطرات بيماري صرع
برخي از پيامدها و خطرات احتمالي بيماري صرع عبارتند از:
1. افتادن از بلندي
اگر در حين حمله صرع در جاي بلندي باشيد امكان سقوط و آسيب ديدگي وجود دارد. پس به موارد احتياطي توجه داشته باشيد و تا حد امكان از مكان‌هاي بلند خودداري كنيد.
2. غرق شدن از عوارض بيماري صرع
اگر در حين حمله صرع در آب باشيد امكان غرق شدگي وجود دارد. حتي اگر شنا هم بلد باشيد به دليل از دست دادن هوشياري ممكن است دچار خفگي شويد.
3. حوادث رانندگي
در صورتي كه فرد هنگام رانندگي دچار حمله شود كنترل ماشين را از دست مي‌دهد و احتمال تصادف بالا مي‌رود. به همين دليل توصيه مي‌شود كه افراد مبتلا به صرع از رانندگي خودداري كنند.
4. آسيب‌هاي بارداري
حملات صرع و مصرف داروهاي ضد تشنج مي‌توانند بر سلامت جنين تاثير منفي بگذارند. به همين دليل لازم است كه زنان مبتلا به صرع از مدتي قبل از بارداري تحت نظر پزشك باشند. در صورت كنترل مداوم مي‌توانند فرزند سالمي به دنيا بياورند.
5. مشكلات عاطفي
بيماري صرع امكان بروز بيماري‌هاي رواني همچون اضطراب و افسردگي را تا حد زيادي بالا مي‌برد. در نتيجه ممكن است فرد در زمينه رواني آسيب جدي ببيند و يا حتي دست به خودكشي بزند. به همين دليل توصيه مي‌شود كه بيماران از خدمات روانشناسي نيز استفاده كنند.
براي اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.
درمان بيماري صرع
برخي از روش‌هاي درماني بيماري صرع عبارتند از:
1. دارو درماني
داروهاي ضد تشنج يكي از شايع‌ترين اقدامات درماني بيماري صرع هستند. اين داروها ميزان تشنج را كاهش مي‌دهند و يا در برخي موارد به طور كامل تشنج را مهار ميكنند. براي اثر بخش بودن داروها لازم است كه دقيقا مطابق با تجويز پزشك مصرف شوند. از رايج‌ترين داروهاي ضد صرع مي‌توان به لاموتريژين، توپيرامات، دپاكوت، كاربامازپين و زارونتين اشاره كرد.
براي آگاهي بيشتر در زمينه داروهاي ضد صرع كليك كنيد.
2. تحريك كننده عصب واگ
يك وسيله الكتريكي از طريق جراحي در زير پوست و روي قفسه سينه قرار مي‌گيرد. اين دستگاه، عصبي كه از گردن عبور مي‌كند را به صورت الكتريكي تحريك كرده و از اين طريق به جلوگيري از تشنج كمك مي‌كند.
3. رژيم غذايي از راهكارهاي درمان بيماري صرع
برخي از افراد مبتلا، به دارودرماني پاسخ مثبتي نمي‌دهند. رژيم غذايي كم چرب و كم كربوهيدرات براي اين افراد بسيار مفيد است و به كاهش تشنج‌ها كمك مي‌كند.
4. جراحي
با استفاده از جراحي، قسمتي از مغز كه باعث حملات صرع شده است را برمي‌دارند يا تغيير مي‌دهند.
5. درمان‌هاي احتمالي آينده
در مورد درمان‌هاي جديد تحقيقات بسياري در حال انجام است. يكي از درمان‌هايي كه ممكن است در آينده در دسترس باشد تحريك عميق مغز است. اين روشي است كه طي آن الكترودها در مغز فرد گذاشته شده و سپس يك ژنراتور در قفسه سينه كاشته مي‌شود. اين ژنراتور براي كاهش تشنج، ضربان‌هاي الكتريكي را به مغز مي‌فرستد. راه احتمالي ديگر، دستگاه ضربان ساز است. اين كار الگوي فعاليت مغز را بررسي مي كند و براي متوقف كردن تشنج، يك موج الكتريكي يا دارو ارسال مي‌كند.
زمان مراجعه به پزشك
در صورت بروز هريك از موارد زير، هرچه سريع‌تر به پزشك مراجعه كرده يا با اورژانس تماس بگيريد.
_ تشنج بيش از پنج دقيقه طول بكشد
_ هوشياري و تنفس پس از حمله تشنج برنگشته باشد
_ تشنج بعدي بلافاصله اتفاق بيفتد
_ زخمي شدن فرد در حين تشنج
_ تب بسيار شديد
_ بارداري و داشتن بيماري همچون ديابت
اقدامات ضروري در حين حمله بيماري صرع
مواردي كه در حين تشنج فرد بايد رعايت شوند شامل موارد زير هستند.
_ در زمان حمله فرد را به يك طرف قرار دهيد.
_ يك بالش يا وسيله نرم كوچك زير گردنش بگذاريد.
_ دكمه‌هاي بالايي لباس را باز كنيد تا تنگي نفس نداشته باشد.
_ دست و پاي فرد را نگيريد و اجازه دهيد كه انرژي خود را تخليه كند.
_ اگر در حال حركت است مراقب وسايل خطرناك باشيد.
_ سعي در باز كردن دهان فرد نداشته باشيد.
_ نسبت به طول زمان تشنج آگاه باشيد.
_ خونسردي خود را حفظ كنيد و با اورژانس تماس بگيريد. براي دريافت مشاوره در زمينه بيماري صرع مي‌توانيد با مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران تماس بگيريد.
منبع: بيماري صرع چيست؟